Wszystko dla Przemyśla –

Stanisław Goliński

 

Mało jest osób tak zasłużonych dla mia­sta, a niemal tak zupełnie zapomnianych, jak Stanisław Goliński - długoletni pro­fesor i dyrektor kilku przemyskich szkół średnich, członek wielu towarzystw, czy wreszcie radny miejski. Na przełomie XIX i XX w. nie było inicjatywy, w której jego nazwisko nie pojawiałoby się, a pomi­mo to mało kto zna dzisiaj tę postać.

Stanisław Goliński urodził się 6 XI 1848 r. w Kolbuszowej. Do gimnazjum uczęsz­czał Rzeszowie, gdzie zdał maturę 6 VII 1868 r., po czym uczęszczał na zajęcia z filologii polskiej i historii na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Lwowskiego (1868/1869-1871/1872) i przez rok na UJ (1872/1873). Zaraz po studiach, 8 XI 1873 r., przydzielony został do pracy w c.k. Gim­nazjum w Przemyślu. Z miastem tym zwią­zał się na całe życie. Z czasem, dzięki po­myślnie zdawanym egzaminom nauczy­cielskim uzyskiwał kolejne stopnie awan­su zawodowego, stając się w końcu pro­fesorem VII rangi. Przepracowawszy sze­reg lat w I Gimnazjum został 21 XII 1904 r. mianowany pierwszym kierownikiem filii szkoły, a od l IX 1907 r. dyrektorem nowo powstałego gimnazjum na Zasaniu. To on, wraz z niewielkim początkowo gronem na­uczycielskim, kładł podwaliny pod rozwój tej nowej placówki oświatowej nad Sa­nem. Swoją funkcję pełnił do 1911 r., kiedy przeniesiono go na emeryturę. W 1920 r., pomimo podeszłego wieku, objął na dzie­sięć lat dyrekturę nowo powstałej szkoły - Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego PP Benedyktynek. Swoje doświadczenie pe­dagogiczne i znajomość stosunków prze­myskich wykorzystał w dwóch publika­cjach, które wyszły spod jego pióra: w Historii gimnazjum przemvskiego, opu­blikowanej w „Sprawozdaniu Dyrekcji c.k. Gimnazjum w Przemyślu za r. szk. 1894” oraz w broszurze Co uczynić należałoby ce­lem wytworzenia przyjaźniejszych stosun­ków między nauczycielami i uczniami polskich a ruskich gimnazjów?, która była dwugłosem (wraz z dyrektorem gimnazjum ukraińskiego dr. Mikołajem Sabatem ze Sta­nisławowa) zaprezentowanym na trzeciej konferencji dyrektorów szkół średnich we Lwowie, w dn. 23-24 III 1908 r.

Poza pracą dydaktyczną troszczył się bardzo o wychowanie i poprawę sytuacji materialnej powierzonej sobie młodzieży. Przez kilkanaście lat stał na czele Towarzy­stwa Przyjaciół Uczącej się Młodzieży, bę­dąc m.in. pomysłodawcą powołania bur­sy szkolnej dla uczniów gimnazjum zasańskiego, czy prezesem komitetu zbierające­go fundusze na kolonie dla uczennic Se­minarium Nauczycielskiego. W 1904 r. był jednym ze współzałożycieli i pierwszym wiceprezesem Towarzystwa Polskiej Bur­sy Ludowej. Kiedy na początku XX w„ w obliczu ciągle zwiększającej się liczby mieszkańców miasta, pojawiła się szansa powołania w Przemyślu szkoły realnej, Goliński był jej gorącym propagatorem, przemawiając kilkukrotnie na różnych wie­cach za tą sprawą (inicjatywa nigdy nie została zrealizowana wobec opieszałości władz).

Przez szereg lat pracował w zarządzie miasta, będąc m.in. na przełomie XIX i XX w. wieloletnim radnym, a od 1908 r. przez szereg lat reprezentantem miasta w Radzie Powiatowej. Przez prawie 10 lat był prze­wodniczącym przemyskiego Koła Towa­rzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, członkiem Towarzystwa Dyrektorów Szkół Średnich okręgu przemyskiego a także członkiem komitetu budowy pomnika T. Kościuszki. Gdy w 1927 r. organizowa­no duże obchody ku czci Adama Asnyka, wśród członków komitetu wykonawczego nie zabrakło i Golińskiego. Jednak najbar­dziej zasłużył się w okresie oblężenia Twier­dzy, kiedy w okresie 6 XI 1914-13 IV 1915 r. wraz z dr. Włodzimierzem Błażowskim, jako asesor miejski, stał na czele samorzą­du przemyskiego. Zaangażowany był wówczas w pomoc materialną dla miesz­kańców i dbał o dostarczanie żywności do miejskich „tanich kuchni”. Było to o tyle istotne, że „tanie kuchnie” w okresie po­wszechnego głodu ratowały życie wielu najuboższym i skrajnie wyczerpanym dłu­gotrwałym oblężeniem.

Goliński był na terenie Przemyśla przed­stawicielem tzw. inteligencji katolickiej, czynnie angażującej się w sprawy lokal­nego Kościoła. Był jednym z najbliższych współpracowników bpa J. S. Pelczara, jako członek zarządu Rady Diecezjalnej Brac­twa Królowej Korony Polskiej i połączo­nego z nim Związku Katolicko-Społeczne­go - nadzorującego wszystkie organiza­cje katolickie na terenie diecezji. Ponadto był m.in. prezesem męskiego odłamu To­warzystwa Wincentego á Paulo, zajmują­cego się pomocą dla najuboższych na te­renie miasta, oraz współzałożycielem i pre­zesem powołanej 3 IX 1916 r. w Przemyślu Sodalicji Mariańskiej. Przez szereg lat był społecznym prezesem Komitetu Budowy kościoła Salezjanów, starając się o finan­se potrzebne na ten cel. Kilkakrotnie sta­wał też na czele deputacji mieszkańców Zasania do Rady Miejskiej w sprawach istotnych dla tej dzielnicy. Jego działalność na rzec Kościoła została doceniona przez bpa Anatola Nowaka. Na jego wniosek Goliński w 1925 r. otrzymał godność szambelana papieskiego. Zmarł, kilka lat póź­niej, 2 V 1931 r. pozostawiając po sobie pięcioro dzieci. Został pochowany w gro­bowcu rodzinnym na Cmentarzu Głównym w Przemyślu.

 

Tomasz Pudłocki, Wszystko dla Przemyśla – Stanisław Goliński, „Nasz Przemyśl” 2005, nr 9, s. 43.